najciekawsze orzeczenia | Co do zasady

Ostatnie dwa lata na rynku zamówień publicznych nie należały do najspokojniejszych. Pandemia COVID-19 oraz wojna w Ukrainie spowodowały stały i dynamiczny wzrost cen materiałów i usług oraz przerwanie łańcuchów dostaw, co przełożyło się na rekordowe wskaźniki inflacji i niespotykany wcześniej wzrost wynagrodzeń. W obliczu tak trudnej i tak bezpośrednio oddziałującej na rynek sytuacji ekonomicznej wykonawcy stanęli przed trudnym zadaniem doprowadzenia do waloryzacji swoich kontraktów. Oczekiwaniom rynku niekiedy wychodzi naprzeciw Krajowa Izba Odwoławcza. W bardzo istotnym wyroku KIO 3389/23 z 28 listopada 2023 r. Izba wskazała, jakie cechy powinna mieć oraz jak powinna wyglądać skuteczna, a więc i precyzyjna, klauzula waloryzacyjna.

Niekiedy już przed otwarciem ofert zamawiający zna kwotę, jaką przeznaczy zarówno na zamówienie podstawowe, jak i na zamówienie opcjonalne. Jak powinien oznaczyć te kwoty w informacji o kwocie przeznaczonej na sfinalizowanie zamówienia? Kiedy postępowanie zostanie unieważnione na podstawie art. 255 pkt 3 p.z.p., jeśli zamówienie przewiduje prawo opcji? Na te i na wiele innych pytań odpowiada Krajowa Izba Odwoławcza w najnowszym wyroku KIO 713/23.

Sprawy dotyczące dostępu do informacji publicznej coraz częściej trafiają na wokandę. Przyczyną może być wyższa świadomość społeczna i dążenie do obywatelskiego nadzoru nad sprawami szczególnie istotnymi dla interesu publicznego. Jednak organy bądź podmioty zobowiązane do udostępniania informacji, których decyzje podlegają dalszej kontroli, często odmawiają udzielenia wnioskowanych informacji. Czym tak właściwie jest informacja publiczna, jak ją uzyskać i co zrobić, gdy organ bądź podmiot odmawiają jej udostępnienia?

Zamówienia publiczne objęte są generalną zasadą jawności. Niekiedy stoi to w kolizji z interesami wykonawców, którzy mogą chronić wartościowe informacje i know-how swoich przedsiębiorstw, zastrzegając tajemnicę przedsiębiorstwa. Nie jest to jednak proces automatyczny, ponieważ wymaga od wykonawców rzetelnego wykazania przesłanek utajnienia. W nowym wyroku Krajowa Izba Odwoławcza precyzuje warunki poprawnego zastrzegania tajemnic gospodarczych.

Prawo zamówień publicznych nie określa górnego limitu kar umownych. Jeśli jednak kary są nieadekwatne w realiach danego zamówienia, wykonawca może wnieść odwołanie do KIO. W niedawnym wyroku KIO nakazała obniżenie kar do poziomu 30% wynagrodzenia brutto wykonawcy.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 września 2022 r. (II GSK 2034/18) przełamał w miarę jednolitą linię orzeczniczą w przedmiocie zakazu sprzedaży alkoholu przez internet. Sąd ten uznał, że wykorzystanie internetu w celu sprzedaży napojów alkoholowych konsumentowi nie jest równoznaczne z naruszeniem art. 96 ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi przewidującego możliwość sprzedaży detalicznej takich produktów w punktach sprzedaży takich jak sklep branżowy, wydzielone stoiska lub pozostałe placówki samoobsługowe, w których sprzedawca prowadzi bezpośrednią sprzedaż alkoholu. Uzasadnienie wyroku NSA wciąż nie zostało opublikowane, jednak wyrok ten utrzymał w mocy wyrok WSA w Krakowie, co wskazuje, że spodziewana jest zbliżona argumentacja i warto przyjrzeć się nowemu stanowisku orzeczniczemu wyrażonemu w uzasadnieniu WSA.

Czy sędzia może bezstronnie orzekać w sprawie banku, z którym zawarł umowę kredytu? Czy sam fakt posiadania kredytu we frankach szwajcarskich jest podstawą do wyłączenia sędziego od rozpoznawania spraw o unieważnienie umów kredytów indeksowanych lub denominowanych w tej walucie? I dlaczego łatwiej o wyłączenie sędziego Sądu Najwyższego niż sędziów sądów powszechnych?

Wydać pozwolenie na rozbiórkę budynku, zablokować rozbiórkę budynku i żądać zapłaty podatku od nierozebranego budynku, ignorując wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej w tej sprawie. Takie zachowanie organów władzy publicznej nie buduje zaufania obywateli – i nie jest zgodne z prawem

W wyroku z 2 czerwca 2021 r. (II CSKP 7/21) Sąd Najwyższy wypowiedział się, czy można zastrzec warunkową wypłatę wynagrodzenia wykonawcy robót budowlanych. Orzeczenie to ma duże znaczenie praktyczne, ponieważ komentuje, jakie postanowienia umowne w zakresie wynagrodzenia są dopuszczalne, a jakie zakazane i tym samym nieważne. To istotna lektura zarówno dla wykonawców, jak i inwestorów. Zawiera cenne wskazówki, jak kształtować treść umowy o roboty budowlane, aby zachować jej zgodność z przepisami i zapewnić sobie należytą ochronę prawną.

Sąd Najwyższy w ostatnim czasie wypowiedział się na temat uznania długu i tym samym dał kilka ogólnych wskazówek, jak interpretować oświadczenia i zachowanie dłużnika. Jest to bardzo ważne praktyczne zagadnienie, ponieważ dłużnik swoim działaniem może doprowadzić do przerwania biegu przedawnienia roszczenia. Dłużnicy powinni więc zachować ostrożność, co deklarują wierzycielowi. Wierzyciele natomiast w wielu przypadkach mogą wykorzystać zachowanie dłużnika, aby poprawić swoją sytuację prawną.

Nasilenie działalności gospodarczej na Morzu Bałtyckim coraz częściej będzie skutkować sytuacją, w której różne przedsięwzięcia będą planowane w tej samej lokalizacji. Rozstrzyganie w tego typu sprawach może być wyzwaniem zarówno dla organów, jak i dla sądów administracyjnych.

Księgi wieczyste zawierają szereg informacji dotyczących stanu prawnego nieruchomości (działy II–IV). Zawarte tam dane objęte są domniemaniem ich prawdziwości (art. 3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece). Co jednak jeśli okaże się, że treść księgi wieczystej różni się od rzeczywistego stanu prawnego nieruchomości? Czy domniemanie można obalić i w jaki sposób to najlepiej zrobić? Najpopularniejszym instrumentem jest wytoczenie powództwa o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Nie jest to jednak jedyny sposób, co ostatnio potwierdził Sąd Najwyższy w swoim orzecznictwie.