spory sądowe | Co do zasady

W wyroku z 24 lipca 2024 r. (II CSKP 968/22) Sąd Najwyższy rozstrzygnął wątpliwości związane z legitymacją procesową w przypadku żądania zmiany umowy albo zapłaty na podstawie art. 3571 k.c. (tzw. klauzuli rebus sic stantibus) przez konsorcjum podmiotów wykonujących umowę dla zamawiającego. Sąd Najwyższy wypowiedział się także na temat tego, czy można wystąpić z żądaniem z art. 3571 k.c. po wykonaniu umowy. To bardzo istotne dla praktyki orzeczenie.

Od czasów przełomowego wyroku TSUE w sprawie Sturgeon panuje ogólne przekonanie, że jeśli chodzi o prawo do odszkodowania od przewoźnika na podstawie rozporządzenia (WE) nr 261/2004, to opóźnienie lotu o ponad trzy godziny stawia pasażera w takiej samej sytuacji, jak gdyby doszło do odwołania lotu. Niedawny wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydany w sprawie przewoźnika lotniczego – Laudamotion GmbH przeciwko kancelarii odszkodowawczej – flightright GmbH (C-474/22) zwraca uwagę, że sprawa nie jest aż tak jednoznaczna, a z opóźnieniem lotu wiążą się jednak nieco inne uprawnienia i obowiązki niż z jego odwołaniem.

Zasady ograniczające możliwość rozszerzenia pozwu na etapie postępowania apelacyjnego od lat są wyzwaniem dla pełnomocników procesowych na etapie ustalania strategii procesowej w sprawach odszkodowawczych z czynów niedozwolonych. W toku wieloletniego postępowania sądowego wartość dochodzonego roszczenia się zmienia – w miarę wzrostu cen. Sądy natomiast wymagają zamrożenia wysokości dochodzonych roszczeń na etapie wyrokowania w I instancji, mimo że do zakończenia sporu sądowego jeszcze długa droga.

Ustawodawca obniżył opłaty od niektórych wniosków o uzasadnienie w procesie cywilnym. Opłata w tych przypadkach spadła z 100 zł do 30 zł. Bez zmian pozostaje regulacja, że opłatę od wniosku o uzasadnienie zalicza się na poczet opłaty od środka zaskarżenia.

Od 28 września 2023 r. obowiązują nowe zasady uiszczania opłat sądowych od wniosków o zawezwanie do próby ugodowej. Ustawodawca mocno obniżył opłaty, aby uatrakcyjnić tę instytucję po tym, gdy przestała ona przerywać przedawnienie, a powoduje tylko jego zawieszenie.
 

1 lipca 2023 r. wchodzi w życie kolejna, obszerna nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego. Zmiany dotyczą zarówno przepisów ogólnych, jak i postępowania rozpoznawczego, zabezpieczającego, egzekucyjnego i arbitrażowego. W tym artykule odnoszę się do proponowanych zmian części piątej Kodeksu postępowania cywilnego dotyczących sądu polubownego.

Sejm uchwalił nowelizację Kodeksu postępowania cywilnego. Wprowadza ona sporo zmian, które mają przede wszystkim przyspieszyć procedowanie. Przy okazji ustawodawca przywrócił niektóre regulacje i rozwiązania, które zmieniał w ostatnich latach. W artykule omawiamy najważniejsze zmiany.
 

Przedawnienie roszczeń wynikających z umowy o dzieło zostało uregulowane odmiennie od zasad ogólnych. Zgodnie z art. 646 k.c. roszczenia te przedawniają się z upływem dwóch lat od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane – od dnia, w którym zgodnie z umową miało być oddane. Jest to zatem krótki termin, co do którego należy zachować dużą ostrożność, aby nie utracić swoich roszczeń. Tym bardziej że sposób jego liczenia może rodzić wątpliwości praktyczne, a w niektórych przypadkach stosujemy termin trzyletni.

Współdziałanie stron jest niezbędne przy wykonywaniu wielu umów. Jest tak w szczególności w przypadku umowy o dzieło czy umowy o roboty budowlane, w których osiągnięcie celu umowy następuje w toku mniej lub bardziej złożonego procesu i składa się z wielu elementów. Ustawodawca dostrzegł tę silną zależność i przewidział daleko idące rozwiązanie mające zastosowanie, gdy tego współdziałania brak. W takiej sytuacji może bowiem dojść nawet do odstąpienia od umowy.

Zawarcie ugody jest popularnym i bezpiecznym sposobem rozwiązywania sporów. Strony, czyniąc sobie wzajemne ustępstwa, samodzielnie kształtują łączący je stosunek prawny i przyjmują akceptowalne dla nich prawa i obowiązki. Model ten jest także promowany przez ustawodawcę, który przewidział korzystne dla stron postępowań sądowych regulacje związane ze zwrotem opłaty sądowej od pozwu w przypadku zawarcia ugody. Im wcześniej dojdzie do ugody, tym większą część opłaty można odzyskać. W pewnych przypadkach może dojść do zwrotu nawet całej opłaty.

Wykonawca robót budowlanych musi informować inwestora o wszelkich trudnościach związanych z realizacją robót będących przedmiotem umowy. Wynika to z zasady ścisłego współdziałania stron umowy (art. 354 § 2 k.c.) oraz art. 651 k.c. Obowiązek ten aktualizuje się, gdy dostarczona przez inwestora dokumentacja, teren budowy, maszyny lub urządzenia nie nadają się do prawidłowego wykonania robót albo jeżeli zajdą inne okoliczności, które mogą przeszkodzić prawidłowemu wykonaniu robót. Obowiązek informacyjny wykonawcy ma jednak ograniczony charakter i nie zawsze można pociągnąć wykonawcę do odpowiedzialności z tego tytułu.

Żądanie gwarancji zapłaty może pojawić się na biurku inwestora znienacka, powodując liczne komplikacje. Czasem wykonawcy składają takie żądanie, żeby mieć pretekst do odstąpienia od umowy. Zaczyna się wtedy wyścig z czasem, żeby nie dać im tego pretekstu. Można też zawczasu wybrać komercyjne rozwiązanie problemu, czyli linię gwarancyjną w umowie kredytowej.