prawo umów | Co do zasady

Od 16 października 2023 r. Skarb Państwa jako inwestor nie ma już ustawowego obowiązku udzielania gwarancji zapłaty w trybie art. 6491 § 1 k.c. Można przewidywać, że zmiana ta spowoduje nowe problemy związane z brakiem tego sposobu zabezpieczenia.

Wybór modelu wynagrodzenia jest jednym z kluczowych elementów umowy o roboty budowlane. W rynkowej praktyce funkcjonuje kilka mechanizmów ustalania sposobu wynagrodzenia, z których każdy ma wady i zalety. Ważne jest, aby wybrany model wynagrodzenia odpowiadał specyfice i zakresowi prac oraz uwzględniał interesy obu stron umowy.

Pytanie tylko z pozoru jest proste. O transakcjach handlowych mówi dyrektywa PE i Rady 2011/7/UE z 16 listopada 2011 r. w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych. Jej polskim odpowiednikiem jest ustawa z 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Choć regulacje obowiązują ponad 10 lat, praktyka wciąż napotyka liczne wątpliwości.

Przedawnienie roszczeń wynikających z umowy o dzieło zostało uregulowane odmiennie od zasad ogólnych. Zgodnie z art. 646 k.c. roszczenia te przedawniają się z upływem dwóch lat od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane – od dnia, w którym zgodnie z umową miało być oddane. Jest to zatem krótki termin, co do którego należy zachować dużą ostrożność, aby nie utracić swoich roszczeń. Tym bardziej że sposób jego liczenia może rodzić wątpliwości praktyczne, a w niektórych przypadkach stosujemy termin trzyletni.

Jednym z uczestników procesu inwestycyjnego realizowanego na podstawie warunków kontraktowych FIDIC jest inżynier pełniący funkcję administratora kontraktu. Zadaniem inżyniera jest podejmowanie niezbędnych działań, aby kontrakt został wykonany w sposób prawidłowy i terminowy. Między innymi inżynier może wydać ustalenie (czyli wskazanie co do sposobu załatwienia sprawy). Kiedy może to zrobić?

W umowach z zagranicznymi kontrahentami postanowienia o jurysdykcji sądów właściwych do rozstrzygania sporów są standardem, jednak ich sporządzaniu towarzyszy czasem rutyna i brak głębszej refleksji. Może to prowadzić do poważnych problemów, jeżeli do sporu nieoczekiwanie dojdzie. W oparciu o nasze doświadczenie podpowiadamy, jak uniknąć najgorszych błędów.

Konsorcjum od wielu lat jest powszechną i – wydawałoby się – dobrze znaną formą współpracy przedsiębiorców realizujących zamówienia publiczne. Mimo to konstrukcja ta wciąż budzi wątpliwości prawne, zwłaszcza gdy rodzi się spór i trafia on do sądu. Ze względu na zwodnicze podobieństwo tej konstrukcji do spółki cywilnej niejasne bywa to, którzy członkowie konsorcjum mogą uczestniczyć w procesie sądowym. Takie właśnie zagadnienie badał Sąd Najwyższy w wyroku z 30 czerwca 2021 r., III CSKP 75/21.

Kary umowne są bardzo popularnym instrumentem sankcjonowania uchybień w wykonywaniu zobowiązań niepieniężnych (np. ukończenia budowy w terminie). Kodeks cywilny tylko ogólnie wskazuje przesłanki miarkowania (obniżenia) kary umownej. Szczegółów należy więc poszukiwać w doktrynie i orzecznictwie. Poza tym przepisy prawa nie dają nawet wskazówek, jak bardzo można obniżyć karę umowną. Każdy przypadek należy więc traktować indywidualnie, w czym mogą pomóc omówione zasady.

Rynek budowlany stoi przed kolejnymi wyzwaniami. Po wielu problemach związanych z pandemią pojawiły się kolejne poważne trudności wynikające z wywołanej przez Rosję wojny w Ukrainie. To drugi już w ostatnim czasie przypadek stanu siły wyższej, która dotyka także gospodarkę. Jakkolwiek w kryzysie pandemii sektor budowlany poradził sobie całkiem nieźle, tym razem prognozy są o wiele bardziej pesymistyczne. Nowa rzeczywistość wymaga więc szybkiego reagowania i poszukiwania rozwiązań pozwalających złagodzić liczne ryzyka.

Sąd Najwyższy wydał 9 grudnia 2021 r. uchwałę (III CZP 26/21), w której pochylił się nad tematem kar umownych w kontraktach budowlanych. Kary umowne w tym sektorze są szczególnie często stosowane, co prowadzi do poważnych sporów, zagrażających nawet ukończeniu inwestycji. W praktyce po ten instrument sięgają głównie inwestorzy, a problem  dotyka najczęściej generalnych wykonawców i podwykonawców.

Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością reprezentuje zarząd. Prawo zarządu do reprezentowania spółki obejmuje wszystkie czynności, w tym podpisywanie umów, czynności sądowe, składanie oświadczeń, przyjmowanie oświadczeń itd. Nie może zostać ono ograniczone. Zarząd nie może jednak reprezentować spółki w relacjach z członkiem zarządu.

Rozporządzenie ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych przewiduje wysokie kary za posługiwanie się wzorem umowy nawet w przypadku drobnych odstępstw od wymogów formalnych wynikających z tego rozporządzenia. W rezultacie organy Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (KOWR) mogą nakładać na przedsiębiorców administracyjne kary pieniężne rzędu kilku, a nawet kilkudziesięciu milionów złotych.