energetyka | Co do zasady

13 kwietnia 2023 r. weszła w życie nowelizacja tzw. specustawy jądrowej, czyli ustawy z dnia 29 czerwca 2011 r. o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących. Po procesie legislacyjnym trwającym prawie dwa lata zmieniono funkcjonujące dotychczas zasady procesu inwestycyjnego dla realizacji obiektów jądrowych w Polsce, przy okazji nowelizując ustawę Prawo atomowe.

Wodór od dłuższego czasu jest wymieniany w dokumentach strategicznych Unii Europejskiej jako surowiec kluczowy dla transformacji energetycznej. Dotychczas jednak dużą przeszkodą były wysokie koszty produkcji odnawialnego wodoru. Ma to szanse zmienić inicjatywa Ursuli von der Leyen dotycząca utworzenia Europejskiego Banku Wodoru – ogłoszona 14 września 2022 r. podczas Orędzia o stanie Unii za 2022 rok, a zmaterializowana w ostatnich dniach.

13 marca 2023 r. Prezydent popisał ustawę z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych oraz niektórych innych ustaw (dalej: „nowelizacja 10H”). Minimalna odległość elektrowni wiatrowej od budynków mieszkalnych wyniesie 700 metrów (wbrew postulatom wytwórców, organizacji branżowych i znacznej części samorządów, by było to 500 metrów). Oznacza to, że wieloletnie zmagania o zliberalizowanie niesławnej zasady 10H zakończyły się połowicznym sukcesem.

Koniec ubiegłego roku obfitował w nowe regulacje zasad działania rynku energii. Sporo mówiło się także o konieczności zmian przepisów, których treść wzbudzała wątpliwości. Zmian jest jednak tak wiele, że trudno przewidzieć ich ostateczny wpływ na rynek i poszczególnych jego uczestników. Widać to szczególnie w przypadku wytwórców energii z OZE korzystających z aukcyjnego systemu wsparcia.

Ostatnie miesiące na polskim rynku energii z wielu względów zapamiętamy na długo. Historycznie wysokie ceny energii i gazu przyczyniły się do zmiany szeregu utartych rozwiązań. W trakcie kryzysu powstało także kilka mechanizmów mających złagodzić jego skutki, tj. przede wszystkim wysokie ceny wspomnianych mediów. Ma zostać wprowadzona m.in. górna cena sprzedaży energii elektrycznej dla wybranych odbiorców końcowych. Zastanówmy się w kilku akapitach, czy „ustawa o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 roku” spełni wpisany w jej nazwie cel.

21 października 2022 r. na stronach Rządowego Centrum Legislacji opublikowany został projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw, będący realizacją „Polskiej Strategii Wodorowej do roku 2030 z perspektywą do roku 2040”. Projektowana nowelizacja ma na celu stworzenie stabilnego otoczenia regulacyjnego dla rynku wodoru.

Sytuacja na rynku energii nigdy dotąd nie była tak dynamiczna. Wiele mówi się o tym, że wysokie ceny energii nie pozwolą utrzymać tempa wzrostu gospodarczego i obniżą poziom życia odbiorców w gospodarstwach domowych. Wydawać by się mogło, że przynajmniej wytwórcy z OZE cieszą się z wyższych cen energii na rynku, gdyż mogą ją sprzedać drożej przy zachowaniu relatywnie niskich kosztów produkcji. Mając jednak na uwadze uczestnictwo tych wytwórców w aukcyjnym systemie wsparcia OZE, ich sytuacja jest bardziej skomplikowana niż mogłoby się na pierwszy rzut oka wydawać.

W Polsce opinia publiczna i sektor prywatny są zgodne, że konieczny jest szybszy rozwój odnawialnych źródeł energii, tak by uniezależnić nas od importu paliw kopalnych, a także ograniczyć krajowe wytwarzanie energii z węgla. Sektor prywatny ma fundusze na rozwój energetyki odnawialnej – czy to na potrzeby własne, czy w celu sprzedaży energii na rynku. Nikogo nie trzeba też przekonywać, że obecne wysokie ceny energii z czasem zmniejszą konkurencyjność polskiej gospodarki. Są więc i chęci, i fundusze. Barierą są jednak przyłączenia źródeł odnawialnych do sieci, która po prostu traci swoją wyporność.

5 lipca 2022 r. opublikowany został pierwszy projekt rozporządzenia w sprawie maksymalnych ilości i wartości energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, które mogą zostać sprzedane w drodze aukcji w poszczególnych następujących po sobie latach kalendarzowych 2022–2027. Po raz pierwszy takie rozporządzenie objęło swoim zakresem 6 kolejnych lat. Wynika to z nowelizacji ustawy o OZE, która była efektem podnoszonych często głosów z branży, że podawanie tych wartości z większym wyprzedzeniem czasowym pozwoli deweloperom na lepiej przygotować się do aukcji, a tym zaoferować bardziej konkurencyjne ceny.

W ostatnich miesiącach sektor wiatrowy obserwuje rozwój prac nad projektem nowelizacji ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (czyli tzw. ustawy 10H) oraz niektórych innych ustaw. To mocno wyczekiwany przez branżę dokument, z uwagi na rygorystyczną i ciągle obowiązującą tzw. „zasadę 10H”. Projekt ustawy 15 czerwca 2022 r. został skierowany przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska do rządowej Komisji Prawniczej.

W 2021 r. nastąpił rekordowy wzrost hurtowych cen energii (w Polsce o prawie 100%) oraz cen za uprawnienia do emisji w ramach systemu EU ETS (o około 105% w stosunku do 2020 r.). Dodatkowo gwałtowny wzrost cen rynkowych gazu (w Polsce o 470% w stosunku do roku 2020) sprawił, że w Europie powszechne stało się zjawisko ubóstwa energetycznego. Unia Europejska przedstawiła zestaw narzędzi tymczasowo łagodzących skutki wzrostu cen energii. Jednak wydarzenia ostatnich miesięcy, a w szczególności pełnoskalowa inwazja Rosji na Ukrainę pokazały, że priorytetem UE – obok zielonej transformacji – powinno stać się uniezależnienie od rosyjskich paliw kopalnych.

Wzmożony wzrost zainteresowania przedsiębiorców morską energetyką wiatrową sprawia, że regulacje prawne w tym zakresie stanowią przedmiot zainteresowania legislatora, który stara się poprawić ich jakość. Najnowsze zmiany mają zapewnić bezpieczeństwo podczas budowy i eksploatacji morskich farm wiatrowych.