reprywatyzacja | Co do zasady

Stosowane od 17 sierpnia 2015 r. rozporządzenie (UE) nr 650/2012 pozwala na wskazanie prawa właściwego do uregulowania dziedziczenia po danej osobie. W kontekście polskich spraw reprywatyzacyjnych należy opowiedzieć się za wybieraniem prawa krajowego.

Podstawą odmowy zwrotu wywłaszczonej nieruchomości może być jej zbycie. Na skutek sprzedaży takiej nieruchomości przestaje istnieć tytuł prawny, który umożliwiałby restytucję prawa własności. Organy administracji publicznej nie mają kompetencji do orzekania odnośnie do własności prywatnej, z wyjątkiem przypadków wyraźnie określonych w ustawie.

Rozmowa z Krzysztofem Wiktorem, partnerem kancelarii Wardyński i Wspólnicy współodpowiedzialnym za praktykę reprywatyzacyjną, o małej ustawie reprywatyzacyjnej, kontrowersyjnym orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego oraz aktualnych trendach w orzecznictwie.

Właściciele nieruchomości warszawskich wciąż napotykają przeszkody przy przejmowaniu budynków od miasta, mimo że zasady przekazywania właścicielom budynków w posiadanie zostały ustalone zarządzeniem nr 1777/2008 Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 23 czerwca 2008 r.

Decyzja o sprzedaży lokalu w budynku „dekretowym” jako źródło szkody w dochodzeniu roszczeń odszkodowawczych z dekretu Bieruta.

Wskutek wieloletnich postępowań reprywatyzacyjnych następcom prawnym byłych właścicieli nieruchomości udaje się odzyskać utraconą niegdyś własność. Często jednak jej aktualna wartość jest rażąco niska, co uzasadnia dochodzenie odszkodowania wyrównawczego.

Nierozpoznanie wniosku dekretowego może stanowić podstawę do naprawienia przez podmioty publiczne szkody w związku z pozbawieniem praw do nieruchomości warszawskich.

Pieniężne rekompensaty dla byłych właścicieli „dekretowych” pomogłyby w wielu przypadkach usunąć przeszkodę do nabycia przez wspólnoty mieszkaniowe przyległych działek gruntu w celu poprawy warunków zagospodarowania własnych nieruchomości.

Sprawy reprywatyzacyjne wymagają ustalenia wszystkich dawnych właścicieli odzyskiwanego mienia i ich następców prawnych. Nierzadko skutkuje to koniecznością posługiwania się francuskimi dokumentami spadkowymi, co czasami może powodować nie lada trudności.

Ustalenie wszystkich stron postępowania reprywatyzacyjnego może być kłopotliwe ze względu na rozproszonych po świecie spadkobierców dawnych właścicieli nieruchomości. Wykazanie następstwa prawnego wymaga przedłożenia przed sądem dokumentów stanu cywilnego, które na potrzeby polskich postępowań mogą być zarejestrowane w Polsce.

Senacki projekt „Małej ustawy reprywatyzacyjnej” ma uregulować skomplikowany stan prawny nieruchomości w Warszawie. Projektowane zmiany prowadzą jednak do trwałego pozbawienia praw nabytych przez dawnych właścicieli na mocy tzw. dekretu warszawskiego.

Czy sądy zasadnie uznają, że to najemcy bezprawnie odebranych nieruchomości są zobowiązani do zapłaty za bezumowne korzystanie, podczas gdy to miasto stołeczne Warszawa latami korzystało z nich i nimi zarządzało? Takie stanowisko budzi kontrowersje.