Nadchodzą trudne czasy dla operatorów bankomatów
Jeśli obecny projekt dyrektywy PSD II wejdzie w życie, operatorzy bankomatów będą musieli uzyskać status instytucji płatniczej i zawierać stosowne umowy z użytkownikami, a także wypełniać wobec nich obowiązki informacyjne.
Osoby zainteresowane regulacjami dotyczącymi usług płatniczych od wielu tygodni wyczekiwały ogłoszenia przez Komisję Europejską projektu nowej dyrektywy o usługach płatniczych, tzw. PSD II. Chociaż w Polsce (z uwagi na opóźnienie w implementacji pierwszej dyrektywy o usługach płatniczych) dopiero zaczęliśmy przyzwyczajać się do nowych regulacji, na poziomie europejskim już rozważa się ich rewizję. Jedną z grup przedsiębiorców, którzy powinni w sposób szczególny przyglądać się inicjatywie Komisji Europejskiej, są niezależni operatorzy bankomatów. Jedna z najistotniejszych zmian przewidzianych przez projekt PSD II opublikowany 24 lipca 2013 r. dotyczy bowiem właśnie usług świadczonych przez tych operatorów.
Obecna dyrektywa, a w ślad za nią również polska ustawa o usługach płatniczych, przewidują wyłączenie stosowania (z zastrzeżeniem art. 20 ust. 2 ustawy o usługach płatniczych) regulacji dotyczących usług płatniczych wobec operatorów bankomatów działających na rzecz co najmniej jednego wydawcy instrumentów płatniczych (w przypadku polskiej ustawy to art. 6 pkt 15). Wyłączenie to pozwala na prowadzenie działalności przez niezależnych operatorów bankomatów bez konieczności uzyskiwania licencji oraz przestrzegania szeregu rygorystycznych obowiązków wynikających z ustawy o usługach płatniczych.
Komisja Europejska zdała sobie sprawę z tego, że ilość bankomatów obsługiwanych przez niezależnych operatorów jest w tej chwili bardzo duża. Według Komisji doprowadziło to do sytuacji, w której znacząca część usług płatniczych dokonywanych na rynku europejskim odbywa się poza kontrolą organu nadzoru. Zdaniem Komisji z całą pewnością nie taka była intencja dyrektywy PSD. W ocenie organów unijnych fakt, że tak znaczący segment rynku nie podlega nadzorowi, stanowi zagrożenie ochrony praw konsumentów.
Dlatego też zaproponowano rozwiązanie radykalne, polegające na usunięciu przewidzianego w tej chwili wyjątku z dyrektywy. W konsekwencji niezależni operatorzy bankomatów będą świadczyć usługi płatnicze w rozumieniu ustawy o usługach płatniczych, co z kolei wymusi na nich uzyskanie statusu instytucji płatniczej. Ten prosty na pozór zabieg legislacyjny niesie jednak wiele pytań o praktyczne stosowanie dyrektywy PSD do operatorów bankomatów.
Należy przede wszystkim zastanowić się nad tym, czy specyfika usług świadczonych przez operatorów bankomatów pozwala na proste zastosowanie do tych usług regulacji dotyczących usług płatniczych. Co do zasady kwalifikacja wypłaty z bankomatu jako usługi płatniczej będzie pociągała za sobą konieczność związania dostawcy usług płatniczych (w tym przypadku operatora bankomatów) oraz użytkownika usługi umową dotyczącą usługi płatniczej. W wielu przypadkach będzie to poważna zmiana, ponieważ wielu operatorów funkcjonuje w oparciu o założenie, że nie wiąże ich z posiadaczem instrumentu płatniczego żadna umowa, a swoje usługi wykonują w imieniu wydawcy instrumentów płatniczych.
Z istnieniem stosunku prawnego pomiędzy dostawcą usług płatniczych a użytkownikiem ustawa o usługach płatniczych wiąże określone obowiązki po stronie dostawcy. Można założyć, że w zdecydowanej większości przypadków stosunek prawny wiążący operatora bankomatów z użytkownikiem nie będzie miał charakteru umowy ramowej w rozumieniu ustawy o usługach płatniczych, lecz przybierze formę pojedynczej transakcji płatniczej. Nie zmienia to jednak tego, że co do zasady na operatorze będą ciążyły określone obowiązki informacyjne względem użytkownika usługi.
Już teraz operatorzy powinni dokładnie przeanalizować obowiązki wynikające z dyrektywy i zastanowić się, czy stosowane przez nich rozwiązania techniczne umożliwią ich realizację.
Krzysztof Wojdyło, Zespół Usług Płatniczych kancelarii Wardyński i Wspólnicy
