O udziale ekologów w postępowaniu decyduje prawo, a nie urzędnicy
Dopuszczenie organizacji ekologicznej do postępowania w sprawie wydania decyzji o pozwoleniu na budowę nie może zależeć tylko od tego, czy organy administracji prawidłowo wykonają obowiązki nałożone na nie przepisami prawa.
Wyrok NSA z 1 lutego 2012, II OSK 2580/11
Prawo budowlane ogranicza zakres podmiotów uprawnionych do udziału w postępowaniu zmierzającym do wydania decyzji o pozwoleniu na budowę. Jednakże przewidzianych w tej ustawie ograniczeń nie stosuje się w postępowaniach wymagających udziału społeczeństwa zgodnie z przepisami ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Wyłączenie to ma szczególne znaczenie dla organizacji ekologicznych, gdyż w pewnych sytuacjach umożliwi im uczestniczenie w postępowaniu dotyczącym pozwolenia na budowę.
Postępowania w sprawie decyzji o pozwoleniu na budowę, w ramach których wymagany jest udział społeczeństwa, to takie postępowania, podczas których przeprowadza się tzw. ponowną ocenę oddziaływania na środowisko. Ponowna ocena ma miejsce w trzech przypadkach: gdy obowiązek taki wynika z decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, gdy zawnioskuje o to inwestor lub gdy organ prowadzący postępowanie w sprawie wydania decyzji o pozwoleniu na budowę stwierdzi, że we wniosku o wydanie tej decyzji zostały dokonane zmiany w stosunku do wymagań określonych w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.
Jeżeli zatem mamy do czynienia z jedną z trzech wymienionych wyżej sytuacji, to w ramach postępowania w sprawie wydania decyzji o pozwoleniu na budowę przeprowadza się ponowną ocenę oddziaływania na środowisko. To zaś oznacza wymóg zapewnienia udziału społeczeństwa i skutkuje szerokimi uprawnieniami organizacji ekologicznych.
Komentowany wyrok dotyczył odmowy dopuszczenia organizacji ekologicznej do udziału w postępowaniu dotyczącym wydania pozwolenia na budowę dla inwestycji „Odnowa infrastruktury transportu publicznego w związku z organizacją EURO 2012 w Poznaniu – Etap I”. Odmawiając ekologom udziału w postępowaniu, organ administracji argumentował, że z uwagi na okoliczność, że w postępowaniu w sprawie pozwolenia na budowę nie przeprowadzono ponownej oceny oddziaływania na środowisko, wykluczona jest możliwość wzięcia w nim udziału przez organizacje ekologiczne.
Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że tego typu rozumienie jest nieprawidłowe. Sąd podkreślił, że warunkiem przesądzającym o prawie organizacji ekologicznych do uczestniczenia na prawach strony jest ustalenie, czy jest to postępowanie wymagające udziału społeczeństwa. Nie można opierać się wyłącznie na fakcie przeprowadzenia ponownej oceny oddziaływania na środowisko. Może bowiem dojść do sytuacji, w której organ administracji nienależycie wykona obowiązki wynikające z przepisów i w konsekwencji ponowna ocena oddziaływania na środowisko nie zostanie przeprowadzona, mimo iż była wymagana. Stanowisko, zgodnie z którym w takiej sytuacji organizacja ekologiczna nie będzie mogła uczestniczyć w postępowaniu, jest zdaniem NSA niedopuszczalne.
Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że organy administracji mają obowiązek ustalić, czy we wniosku o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę zostały dokonane zmiany w stosunku do wymagań określonych w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Takich ustaleń w rozpoznawanej sprawie organy nie dokonały. Uniemożliwiło to weryfikację, czy postępowanie w sprawie pozwolenia na budowę było postępowaniem, w którym mogły uczestniczyć organizacje ekologiczne.
Dominik Wałkowski, Zespół Prawa Ochrony Środowiska kancelarii Wardyński i Wspólnicy
