Pojawił się obszerny projekt nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego
5 lipca br. na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji pojawił się projekt nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego i niektórych innych ustaw, w tym Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Mając na uwadze obszerność projektu i ciekawe rozwiązania tam zaproponowane, warto śledzić dalsze jego losy.
Wspomniany projekt (dostępny tutajUwaga, link zostanie otwarty w nowym oknie) jest dokumentem bez wątpienia obszernym. Zmiany proponowane przez Ministra Rozwoju (będącego wnioskodawcą projektu, znajdującego się aktualnie na etapie uzgodnień i konsultacji publicznych) dotyczą szerokiego zakresu przepisów k.p.a. i p.p.s.a., a także pojedynczych zmian w innych ustawach.
Zakres proponowanych zmian w k.p.a. jest zdecydowanie największy i dotyka zarówno zasad ogólnych, jak i szczegółowych.
Na przykład proponowany przepis art. 7 § 2 k.p.a. (W przypadku różnych wyników wykładni przepisów prawa organ administracji publicznej prowadzący postępowanie przyjmuje wykładnię korzystną dla strony) przechylałby w pewnym zakresie ważenie interesu publicznego i prywatnego na korzyść strony, niemniej warto już teraz odnotować, że wykładnia korzystna nie musiałaby oznaczać automatycznie uwzględnienia wniosku w danej sprawie.
Podobnie ciekawe i nowatorskie rozwiązanie proponuje projektowany art. 8 § 2 k.p.a., wskazujący niejako na związanie organów administracji dotychczasową swoją praktyką: Organy administracji publicznej przy rozstrzyganiu sprawy biorą pod uwagę zgodne z prawem i możliwe do spełnienia oczekiwania strony wynikające z utrwalonej praktyki w zakresie rozstrzygnięć wydawanych w analogicznym stanie faktycznym. Kształt przepisu sugeruje wręcz podobieństwo do znanego z systemów common law związania wcześniejszymi precedensami, co byłoby dużą nowością w polskim systemie prawa.
Projekt zakłada wprowadzenie do k.p.a. trybu uproszczonego (stosowanego jednak wyłącznie, jeżeli taką możliwość będzie przewidywał przepis szczególny, art. 163a § 1 k.p.a.), w którym sprawy miałyby być rozpoznawane niezwłocznie, nie później niż w terminie 14-dniowym, co skracałoby dotychczasowy podstawowy termin z art. 35 § 3 k.p.a. (vide projektowany art. 35 § 3a k.p.a.).
Projektodawca postawił mocno na polubowne metody załatwiania spraw – projekt wprowadza do k.p.a. mediację (zob. projektowane art. 96a-96l k.p.a.), a także umowę administracyjną, jako nowy sposób załatwienia sprawy (projektowane art. 113a-113f k.p.a.).
Rozwiązaniem ciekawym z teoretycznego punktu widzenia (o praktycznym bowiem trudno w tym momencie mówić, z uwagi na nowość samej instytucji) jest też proponowane milczące załatwienie sprawy. Będzie to co prawda rozwiązanie wyjątkowe, wymagające przepisów szczególnych w poszczególnych ustawach (bowiem projektowany art. 103a § 1 zdanie pierwsze k.p.a. wskazuje, że Jeżeli ustawa szczególna tak stanowi, sprawa może być załatwiona milcząco), ale sama koncepcja „milczącego zakończenia postępowania” przez niewydanie decyzji w określonym czasie albo „milczącej zgody” przez brak sprzeciwu z pewnością niesie ze sobą procesowy potencjał.
Projekt zakłada także wprowadzenie do k.p.a. zasad ogólnych nakładania kar administracyjnych i udzielania ulg w tym zakresie (nowy Dział IVa k.p.a. według projektu). Wprowadzenie tych przepisów do ustawy procesowej jest także ciekawą propozycją; w przeszłości dyskutowano nad nimi także w kontekście proponowanych przepisów ogólnych prawa administracyjnego.
Zmiany w k.p.a. pociągałyby też za sobą zmiany w procedurze sądowoadministracyjnej, wprowadzając m.in. nowy środek w postaci sprzeciwu od decyzji organu odwoławczego uchylającej zaskarżoną decyzję w całości i przekazującej sprawę do ponownego rozpoznania organowi pierwszej instancji (vide projektowany art. 64a p.p.s.a.). Co istotne, sprzeciw taki wnosiłoby się bardzo szybko – w terminie 7-dniowym (zgodnie z proponowanym art. 64c § 1 p.p.s.a.), co w stosunku do 30-dniowego terminu na skargę do sądu administracyjnego byłoby zmianą bez wątpienia istotną.
Projekt nowelizacji istotnie rozbudowuje także przepisy o postępowaniu mediacyjnym przed sądem administracyjnym (proponowane zmiany w art. 116 p.p.s.a. oraz dodawane art. 116a-116e p.p.s.a.), jak i dodaje dalsze nowe kategorie spraw, które mogłyby być rozpoznawane w postępowaniu uproszczonym przed sądem (byłyby to, zgodnie z propozycją dodania pkt 5 i 6 do art. 119 p.p.s.a., decyzje wydane w administracyjnym postępowaniu uproszczonym – także dodawanym tym projektem ustawy – oraz sprawy ze skarg na pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego).
Projektowane zmiany są obszerne i jednocześnie znajdują się na początku ścieżki legislacyjnej. Na ten moment projekt przewiduje wejście zmian w życie 1 czerwca 2017 r. (vide art. 12 projektowanej ustawy). Będziemy na bieżąco śledzić dalsze jego losy i komentować na „Co do zasady” poszczególne proponowane instytucje.
dr Maciej Kiełbowski, praktyka postępowań sądowych i arbitrażowych kancelarii Wardyński i Wspólnicy