Usługa platformy udostępniania wideo – co zmieni implementacja nowelizacji dyrektywy audiowizualnej
14 listopada 2018 r. Parlament Europejski przyjął nowelizację dyrektywy o audiowizualnych usługach medialnych („dyrektywa AUM”). Jedną z głównych zmian jest wprowadzenie definicji usługi platformy udostępniania wideo. Kto może zostać uznany za dostawcę takiej platformy i z czym się to wiąże?
Decyzja o uregulowaniu statusu platform udostępniania wideo była podyktowana dostrzeżeniem ich wpływu na rzeczywistość. Szacuje się, że na platformie YouTube pojawia się ponad 500 godzin nowych materiałów wideo na minutę, co daje 30 000 godzin nowych materiałów w ciągu godziny i 720 000 godzin dziennie. Platformy wideo zmieniły nawyki i zachowania społeczne, udostępniając niezliczone materiały wideo pozwalające pogłębić wiedzę z dziedziny ekonomii czy fizyki, obejrzeć wystąpienia z konferencji TED Talks, ćwiczyć z międzynarodowymi gwiazdami fitnessu czy gotować nowe potrawy z Gordonem Ramsayem albo Jamiem Oliverem.
Czym jest „platforma udostępniania wideo”?
Platformę udostępniania wideo definiuje świadczona przez nią usługa. Jest to usługa, której podstawowym celem (lub celem dającej się oddzielić części tej usługi) jest dostarczanie ogółowi odbiorców w celach informacyjnych, rozrywkowych lub edukacyjnych audycji lub wideo stworzonych przez użytkownika. Dostawca platformy udostępniania wideo nie ponosi odpowiedzialności redakcyjnej za audycje lub wideo, ale decyduje o sposobie ich zestawienia1.
Przykładem usługi platformy udostępniania wideo w rozumieniu nowo wprowadzonej definicji będą portale takie jak YouTube, Vimeo czy Dailymotion. Nasuwa się jednak pytanie, czy definicją będą objęte także portale społecznościowe i strony internetowe, których głównym celem nie jest udostępnianie materiałów wideo, ale na których znajduje się wiele takich treści. Zgodnie z wyjaśnieniami zawartymi w preambule nowelizacji dyrektywy AUM usługi platformy udostępniania wideo nie będzie stanowić udostępnianie materiałów wideo na prywatnych stronach internetowych w ramach działalności niedochodowej (np. na blogu internetowym, na którym autor nie udostępnia reklam czy sponsorowanych treści) lub w ramach niekomercyjnych grup zainteresowań (np. na forum internetowym). Taką usługą nie będą również krótkie materiały wideo wbudowane w materiał redakcyjny elektronicznej wersji czasopisma czy animowane obrazy takie jak gify.
Wydaje się jednak, że unijny prawodawca zmierza do objęcia zakresem dyrektywy AUM jak największej liczby podmiotów. W preambule nowelizacji dyrektywy AUM wyraźnie wskazano, że jeżeli dająca się oddzielić część danej usługi stanowi usługę platformy udostępniania wideo, to tylko ta część powinna być objęta przepisami dyrektywy AUM i tylko w odniesieniu do audycji oraz do wideo stworzonych przez użytkownika.
Państwa członkowskie zostały zobowiązane do prowadzenia rejestru dostawców platform udostępniania wideo mających siedzibę na ich terytorium.
Obowiązki dostawców platform
Konsekwencje uznania danego pomiotu za podmiot świadczący usługę platformy udostępniania wideo będą istotne dla prowadzonej działalności.
Na dostawców platform udostępniania wideo nałożono bowiem liczne obowiązki takie jak ochrona małoletnich przed treściami szkodliwymi dla ich rozwoju fizycznego, psychicznego czy moralnego, a także ochrona ogółu społeczeństwa przed treściami nawołującymi do przemocy lub nienawiści czy przed treściami, których rozpowszechnianie jest niezgodne z prawem. W tym celu w dyrektywie AUM wskazano dziesięć środków, które dostawcy platform powinni stosować w celu zapewnienia ochrony odbiorcom. Spośród nich można przykładowo wymienić:
- zapewnienie systemu kontroli rodzicielskiej w odniesieniu do nieodpowiednich treści,
- stworzenie i obsługę przejrzystych i przyjaznych dla użytkowników mechanizmów umożliwiających im zgłaszanie dostawcy nieodpowiednich treści,
- stworzenie i obsługę systemu, za pomocą którego dostawcy będą informować użytkowników, jakie kroki zostały podjęte w odpowiedzi na takie zgłoszenie.
Dostawcy platform udostępniania wideo będą musieli również spełniać obowiązki dotyczące reklam, sponsorowania czy lokowania produktów, a w szczególności będą zobowiązani do informowania użytkowników o takich treściach. Może to być istotny krok w kierunku uregulowania ukrytej reklamy w internecie (o czym pisaliśmy również w kontekście zasad współpracy z influencerami). Dostawcy będą musieli zapewnić użytkownikom zamieszczającym wideo na ich platformach funkcję pozwalającą deklarować, czy wideo zawiera treści o charakterze handlowym. Ponadto treści udostępniane na platformach będą podlegały zakazom i ograniczeniom dotyczącym reklamy tytoniu i alkoholu. Są to te same wymogi, które od lat obowiązują nadawców telewizyjnych oraz dostawców audiowizualnych usług medialnych na żądanie.
Na państwa członkowskie został z kolei nałożony obowiązek zapewnienia pozasądowych mechanizmów dochodzenia roszczeń na potrzeby rozstrzygania sporów między użytkownikami a dostawcami takich usług w zakresie ochrony przed niedozwolonymi treściami.
Status implementacji w Polsce
Państwa członkowskie mają obowiązek implementować nowelizację dyrektywy AUM do 19 września 2020 r. W Polsce proces implementacji jest wciąż na bardzo wczesnym etapie – w dalszym ciągu nie jest znany projekt nowelizacji polskich przepisów.
Pod koniec ubiegłego roku (od 30 października do 7 grudnia 2019 r.) Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji prowadziła konsultacje w sprawie implementacji nowelizacji dyrektywy AUM do polskiego ustawodawstwa. Skierowała pismo zawierające ponad 100 pytań dotyczących zakresu nowelizacji dyrektywy AUM do 19 urzędów państwowych i przeszło 300 innych podmiotów. Odpowiedzi na zadane pytania mają pomóc przy tworzeniu projektu implementacji przepisów.
Ponad 60 pytań dotyczyło zagadnienia platform udostępniania wideo – m.in. kto powinien rozstrzygać spory wynikające z działalności platform w ramach pozasądowego rozstrzygania sporów, co powinno stanowić podstawę do ustalenia wysokości nałożonej kary na dostawcę platform, jakie środki powinni stosować dostawcy platform w celu ochrony małoletnich przed nieodpowiednimi treściami.
W konsultacjach udział wzięło 36 podmiotów – w tym nadawcy telewizyjni tacy jak TVN czy TVP, a ponadto Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Google Poland i Polski Instytut Sztuki Filmowej. Odpowiedzi dostępne są na stronie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Jak jednak ich treść przełoży się na kształt nowej ustawy – nie wiadomo.
Pamela Szwedko, praktyka własności intelektualnej kancelarii Wardyński i Wspólnicy
1 Pełna definicja usługi platformy udostępniania wideo zawarta jest w art. 1 aa) dyrektywy AUM: usługa w rozumieniu art. 56 i 57 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, gdy podstawowym celem usługi lub jej dającej się oddzielić części lub zasadniczą funkcją usługi jest dostarczanie ogółowi odbiorców w celach informacyjnych, rozrywkowych lub edukacyjnych – poprzez sieci łączności elektronicznej w rozumieniu art. 2 lit. a) dyrektywy 2002/21/WE – audycji, wideo stworzonych przez użytkownika lub obu tych rodzajów treści, za które dostawca platformy udostępniania wideo nie ponosi odpowiedzialności redakcyjnej, ale o sposobie zestawienia których dostawca ten decyduje, w tym automatycznie lub za pomocą algorytmów, w szczególności poprzez eksponowanie, flagowanie i sekwencjonowanie.