Zmiany zasad odpowiedzialności karnej za szkodę wyrządzoną spółce | Co do zasady

9 czerwca br. sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja ta, która weszła w życie 13 lipca, miała w szczególności na celu wyeliminowanie wadliwości obowiązujących dotąd przepisów statuujących przestępstwa gospodarcze polegające na tzw. „działaniu na szkodę” oraz poddanie członków organów spółek zmodyfikowanym ogólnym zasadom odpowiedzialności karnej.

Nowelizacja objęła przede wszystkim art. 585 Kodeksu spółek handlowych (k.s.h.), stanowiący podstawę odpowiedzialności karnej członków organów spółek handlowych za działanie na szkodę spółki, oraz art. 296 Kodeksu karnego (k.k.) określający jedno z przestępstw przeciwko obrotowi gospodarczemu, polegające m.in. na wyrządzeniu spółce szkody przez osobę zajmującą się prowadzeniem jej spraw.

Pierwszy ze wspomnianych przepisów został przez nowelizację uchylony, drugi zaś zmodyfikowany.

W dotychczasowym stanie prawnym art. 585 k.s.h. stanowił podstawę odpowiedzialności karnej członków organów spółki oraz jej likwidatorów za „działanie na szkodę spółki”. Równolegle art. 296 k.k. przewidywał odpowiedzialność w szczególności osób zobowiązanych do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą spółek za „wyrządzenie znacznej szkody majątkowej” przez nadużycie uprawnień lub niedopełnienie obowiązku.

Określenie, którym posługiwał się ustawodawca w art. 585 k.s.h. – „działanie na szkodę”, sprawiało – z uwagi na swą nieostrość – poważne problemy interpretacyjne w praktyce wymiaru sprawiedliwości.

Zmiana wprowadzona przez nowelizację polegała więc z jednej strony na wyeliminowaniu dotychczasowego przestępstwa „działania na szkodę” spółki (określonego w art. 585 k.s.h.), z drugiej zaś na wprowadzeniu dodatkowego typu przestępstwa z art. 296 k.k. (§ 1 a), którego elementem jest „narażenie na bezpośrednie niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody majątkowej”.

W konsekwencji znowelizowany art. 296 k.k. obejmuje obecnie nie tylko czyn zabroniony, którego skutkiem jest „wyrządzenie” spółce znacznej szkody majątkowej (tj. szkody przekraczającej 200 000 złotych), ale również czyn, którego skutkiem jest stan „sprowadzenia bezpośredniego niebezpieczeństwa” wyrządzenia takiej szkody.

Zgodnie z nowelizacją „nowe” przestępstwo z art. 296 § 1a k.k., o ile pokrzywdzonym nie jest Skarb Państwa, ma być ścigane jedynie na wniosek pokrzywdzonego.

Na marginesie warto odnotować, że nowelizacja stanowi drugie na przestrzeni ostatnich miesięcy podejście polskiego ustawodawcy do problematyki odpowiedzialności karnej związanej z prowadzeniem spraw spółki – o poprzednim, w postaci ustawy z dnia 25 marca br. o ograniczaniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców, która, w zakresie obejmującym zmianę art. 585 k.s.h., ostatecznie nie weszła w życie, pisaliśmy już w wydaniu Portalu z 2 czerwca br.