ochrona środowiska | Co do zasady

Po ponad 4 latach od wejścia w życie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko Polska uchwaliła ustawę wprowadzającą system kaucyjny. Dzięki nowym rozwiązaniom mamy osiągnąć wysoki poziom selektywnego zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych, wymagany prawem unijnym.

Na obszarze Unii Europejskiej rocznie powstaje ponad 12,5 miliona ton odpadów włókienniczych. Niemal połowę z tego stanowią odzież oraz obuwie. Statystyczny mieszkaniec Unii wytwarza około 12 kilogramów odpadów tekstylnych rocznie. Tymczasem brakuje regulacji prawnych umożliwiających zrównoważone gospodarowanie tymi odpadami.

Co roku z Europy eksportuje się niemal milion używanych pojazdów, często w bardzo złym stanie. Trafiają głównie do Afryki, gdzie zanieczyszczają środowisko i stwarzają ryzyko dla ludzi. Jednocześnie około 3,5 miliona pojazdów rocznie znika bez śladu z europejskich dróg, trafiając zapewne do nielegalnego eksportu oraz demontażu na części. A mogłyby być źródłem części zamiennych i surowców krytycznych.

Z ponad 22-miesięcznym opóźnieniem Polska wdroży tzw. dyrektywę SUP (od single-use plastics). Większości przepisów będzie trzeba przestrzegać już od 24 maja, ale są i takie, które wejdą w życie później.

Budowa spalarni odpadów jest złożonym przedsięwzięciem. Inwestor musi spełnić szereg wymogów regulacyjnych i uzyskać stosowne decyzje administracyjne, w tym pozwolenie na budowę oraz poprzedzającą je decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach. Dostanie je tylko wtedy, gdy planowane zamierzenie jest zgodne z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. W tym kontekście często pojawia się wątpliwość, czy spalarnia może powstać na terenie przeznaczonym na działalność produkcyjną.

Kończy się unijny proces legislacyjny związany z przyjęciem najważniejszych aktów prawnych w ramach tzw. pakietu „Gotowi na 55” (Fit for 55). Jednym z jego elementów jest stopniowe włączanie sektora transportu morskiego do unijnego systemu handlu emisjami gazów cieplarnianych (EU ETS).

Ze statków, zgodnie z raportem opublikowanym w 2021 r. przez Europejską Agencję Środowiska i Europejską Agencję Bezpieczeństwa Morskiego, pochodzi 13,5% ogółu transportowych emisji gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej. Dlatego tak ważne jest przekształcenie transportu morskiego w sektor zrównoważony i przyjazny środowisku. Wymaga to działań na wielu płaszczyznach. Jedną z nich jest umożliwienie statkom zacumowanym w porcie korzystania z zasilania energią elektryczną z lądu.

Organy Inspekcji Ochrony Środowiska prowadzą wzmożone kontrole sklepów pod kątem przestrzegania przepisów ustawy o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności. Wskazują przy tym na uchybienia dotyczące nie tylko prawidłowego podziału opłaty za zmarnowaną żywność czy realizacji kampanii edukacyjnych, ale przede wszystkim rozumienia definicji marnowania żywności. W wielu przypadkach inspektorzy nie mają racji, co zaczęły dostrzegać sądy administracyjne.

Zagadnienie zgodności planowanego przedsięwzięcia z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego jest bardzo złożone, a niektóre jego aspekty od dawna budzą wątpliwości. Problem ma duże znaczenie praktyczne, a podejście organów oraz sądów w konkretnej sprawie często przesądza o tym, czy na danym terenie można zrealizować inwestycję lub prowadzić określoną działalność. Jest to szczególnie widoczne w przypadku przedsięwzięć związanych z gospodarowaniem odpadami.

W obliczu kryzysu klimatycznego wzrasta zainteresowanie zagadnieniami zrównoważonego rozwoju. To powoduje, że coraz częściej mamy do czynienia z tzw. greenwashingiem. Zwrotem tym określa się nierzetelny marketing, wprowadzający odbiorców w błąd w odniesieniu do (rzekomo) ekologicznych praktyk stosowanych przez przedsiębiorcę lub też do korzyści środowiskowych jego produktu albo usługi. Greenwashing stosowany jest zwykle w celu podniesienia atrakcyjności produktu/usługi dla odbiorcy, a w konsekwencji zwiększania sprzedaży i przyciągnięcia klientów. Nierzadko jednak prezentowanie nierzetelnych komunikatów ekologicznych wynika po prostu z niewiedzy.

W listopadzie liście z drzew spadały w rytmie ESG. Najpierw Parlament Europejski, a następnie Rada Unii Europejskiej zatwierdziła projekt dyrektywy CSRD, czyli dyrektywy dotyczącej sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju. Następnie Europejska Grupa Doradcza ds. Sprawozdawczości Finansowej (EFRAG) przekazała do Komisji Europejskiej pierwszy zestaw projektów europejskich standardów sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju.  

Substancje PFAS, czyli substancje per- i polifluoroalkilowe, to zbiorcza nazwa około 5000 związków chemicznych szeroko wykorzystywanych w przemyśle oraz w przedmiotach codziennego użytku. Mają one szkodliwy wpływ na środowisko oraz zdrowie człowieka. W ostatnim czasie są przedmiotem intensywnych badań Europejskiej Agencji Chemikaliów i amerykańskiej Agencji Ochrony Środowiska. Znajduje to odzwierciedlenie w coraz liczniejszych regulacjach ograniczających ich stosowanie. Świadomość szkodliwości tych związków wciąż jest chyba jednak dość mała, o czym świadczy niewielka liczba spraw sądowych na tym tle.