Nowelizacja ustawy o podatku od spadków i darowizn
Rozszerzy się krąg osób mogących korzystać ze zwolnienia od opodatkowania spadków i darowizn. Objęte zwolnieniem zostały osoby, które przebywają lub przebywały w rodzinie zastępczej, w rodzinnym domu dziecka, w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej, a także osoby tworzące rodzinę zastępczą, prowadzące rodzinny dom dziecka lub pracujące z dziećmi w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej.
Darowizny i spadki rodzinne
Opodatkowanie spadków i darowizn uzależnione jest od relacji pomiędzy obdarowanym i darczyńcą lub spadkobiercą i spadkodawcą. W zależności od tej relacji podatnik kwalifikowany jest do I, II lub III grupy podatkowej, co przekłada się na stawkę podatku, która waha się od 3% do 20%. Podatek jest obliczany od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku.
Jednocześnie najbliższa rodzina, czyli małżonek, zstępni, wstępni, pasierbowie, rodzeństwo, ojczym i macocha mogą skorzystać ze zwolnienia od opodatkowania nabytego przysporzenia podatkiem od spadków i darowizn (w ramach tzw. grupy zerowej), jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia – w terminie 6 miesięcy liczonych od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku.
Zwolnienie to nie jest w żaden sposób limitowane kwotowo, co oznacza, że w przypadku spełnienia przesłanek podmiotowych (tj. relacji rodzinnej z darczyńcą lub spadkodawcą) oraz formalnych podatnik może co do zasady otrzymać nieograniczone przysporzenie, które będzie wolne od podatku.
Dodatkowe (obok obowiązku dokonania zgłoszenia) wymogi objęcia przysporzenia zwolnieniem dotyczą darowizn pieniężnych, które wymagają udokumentowania ich otrzymania dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym. Jednocześnie podatnik jest zwolniony z obowiązku zgłaszania darowizn od jednego darczyńcy, których wartość nie przekracza kwoty 9637 zł nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Należy dodać, że przychody podlegające opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Jeśli podatnik nie dokona wymaganego zgłoszenia, darowizna lub spadek w ramach najbliższej rodziny są uznawane za dokonane w ramach I grup podatkowej, co oznacza opodatkowanie podatkiem o stawce od 3% do 7%, w zależności od wartości przysporzenia.
Rozszerzenie kręgu osób uprawnionych do zwolnienia
Ustawowa definicja zstępnych zostanie rozszerzona o osoby, które przebywają lub przebywały w rodzinie zastępczej, w rodzinnym domu dziecka, w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej.
Rozszerzona również została definicja wstępnych, która obejmuje także osoby tworzące rodzinę zastępczą, prowadzące rodzinny dom dziecka lub pracujące z dziećmi w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej.
Przykładowo oznacza to, że dla potrzeb stosowania zwolnienia od opodatkowania darowizna dokonywana pomiędzy osobą, która przebywała w rodzinnym doku dziecka, a osobą prowadzącą taki rodzinny dom dziecka będzie utożsamiana z darowizną dokonywana pomiędzy rodzicami a dzieckiem.
Do tej pory takie osoby były zaliczane do III grupy podatkowej, czyli były traktowane jako osoby obce względem siebie, a przez to opodatkowane wysokim podatkiem, bez możliwości skorzystania ze zwolnienia od opodatkowania innego niż wynikającego z kwoty wolnej od podatku.
Zmiana wejdzie w życie 27 października 2020 r. i będzie mieć zastosowanie do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpi po tym dniu.
Podatniku, bądź ostrożny
Pomimo jasnego celu opisanych regulacji, które miały umożliwiać przepływ kapitału w obrębie najbliższej rodziny bez uszczuplania go o należności publicznoprawne, podatnik stosujący zwolnienia od opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn powinien ostrożnie dokonywać darowizn.
Organy podatkowe rygorystycznie podchodzą do formalnego wymogu udokumentowania mającego zastosowanie do darowizn pieniężnych. W praktyce oznacza to, że zdaniem organów w zasadzie tylko bezpośredni przelew z rachunku darczyńcy na rachunek obdarowanego może spełnić ten wymóg. Wszelkie inne formy dokonania darowizny (jak np. bezpośrednie wpłacenie środków pieniężnych przez darczyńcę na rachunek obdarowanego czy przekazanie gotówki, która ma zostać wpłacona do banku samodzielnie przez obdarowanego) wiążą się z ryzykiem zakwestionowania prawa podatnika do skorzystania ze zwolnienia od opodatkowania. Niekiedy w obronie podatników stają wojewódzkie sądy administracyjne, które odchodzą od językowego brzmienia przepisu na rzecz ochrony interesów majątkowych członków najbliższej rodziny.
Joanna Goryca, praktyka podatkowa kancelarii Wardyński i Wspólnicy
