prawo karne | Co do zasady

Serwisy informacyjne na całym świecie codziennie donoszą o skandalach i śledztwach dotyczących podmiotów gospodarczych, praniu pieniędzy przy pomocy podstawionych spółek mających siedziby w rajach podatkowych, zatrzymaniach wysokich rangą menedżerów i wielomilionowych ugodach podpisywanych ze śledczymi przez dużych graczy rynkowych. Czy to przejaw klęski w walce z przestępczością na tle korporacyjnym, czy może raczej organy zajmujące się jej zwalczaniem coraz lepiej sobie radzą z powierzonymi im zadaniami?

W grudniu 2020 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał wyrok w sprawie Ilias Papageorgiou przeciwko Grecji , stwierdzając, że przypisanie kierowcy odpowiedzialności cywilnej za spowodowanie wypadku samochodowego pod wpływem alkoholu, mimo wcześniejszego jego uniewinnienia, nie naruszyło zasady domniemania niewinności. Sprawa stanowi okazję do dyskusji nad wpływem wyniku postępowań karnych na odpowiedzialność odszkodowawczą osób prowadzących pojazdy pod wpływem alkoholu.

Dokument wręczany (lub – co gorsza – tylko okazywany) przy zatrzymaniu nie jest zrozumiały. To nie tylko polski problem – również w innych państwach unijnych treść pouczeń pozostawia wiele do życzenia. Stąd pomysł, żeby połączyć siły prawników i specjalistów od prostego języka i stworzyć nowe wzory pouczeń.

Wysokość kar za złamanie nakazu zasłaniania nosa i ust budzi kontrowersje. Niektórzy uważają też, że sam nakaz nie ma podstaw prawnych. Mieszają się tu jednak dwa porządki: obowiązków obywatelskich (które są niepodważalne) i sankcji za nieprzestrzeganie nakazów i zakazów (którym można wiele zarzucić).

Jest wrzesień 2020 r., postpandemiczna (miejmy nadzieję) rzeczywistość. Twoja spółka z powodzeniem przetrwała kryzys, a życie społeczne i gospodarcze powoli wraca do normy. Większość ludzi znów pracuje w biurze, jesteś w drodze do pracy. Jak zwykle zatrzymałeś się w kawiarni na rogu, aby wypić poranne espresso i przejrzeć wiadomości. Niespodziewanie o 8:15 dzwoni recepcjonistka. Do firmy przyszło kilku mężczyzn w czarnych garniturach, przedstawili nakaz i zażądali wglądu w dokumentację i do systemu komputerowego. To dawn raid. Czy jesteś przygotowany na jego przeprowadzenie w swojej spółce?

Skutkiem ubocznym pandemii jest wzrost przestępczości gospodarczej występującej na jej tle. Konieczna jest więc czujność i działania prewencyjne.

Sprawcami przestępstw granicznych bywają nie tylko handlarze ludźmi czy przemytnicy towarów. Coraz częściej są nimi obywatele państw trzecich chcący podróżować po terytorium UE w celach naukowych, zarobkowych i turystycznych. Aby ułatwić sobie uzyskanie wizy czy przedłużenie pobytu, sięgają po usługi pośredników, którzy nie zawsze działają zgodnie z prawem. Wiele w ten sposób ryzykują. Jeśli Straż Graniczna stwierdzi, że paszport lub wiza są sfałszowane, może się to skończyć nie tylko odmową wjazdu do państwa członkowskiego UE, ale też skazaniem i umieszczeniem danych takiej osoby w rejestrach utrudniających przyszłe podróżowanie po strefie Schengen. Czy w takiej sytuacji podróżujący może się jakoś bronić?

Działalność organów ścigania związana z nieprawidłowościami o charakterze prawnokarnym może oznaczać dla spółki dotkliwe straty finansowe i wizerunkowe. Negatywny wpływ na jej działalność i reputację mogą przynieść już poszczególne czynności dochodzeniowo-śledcze i procesowe (w szczególności przeszukania pomieszczeń spółki, zatrzymania rzeczy i osób). Skutki mogą być jeszcze poważniejsze, jeśli w wyniku prowadzonych działań dojdzie do przedstawienia zarzutów, wystąpienia z aktem oskarżenia czy skazania wysokich rangą przedstawicieli spółki. To kolejny argument za tym, że warto mieć sprawnie działający program compliance.

5 października 2019 r. weszła w życie trzecia „fundamentalna” reforma polskiego procesu karnego w ciągu ostatnich czterech lat. Ma być szybciej, sprawiedliwiej i mniej formalności. Te same zapewnienia słyszeliśmy przy okazji zmian wchodzących w życie 1 lipca 2015 r., a następnie 15 kwietnia 2016 r. Do przyspieszenia spraw jednak nie doszło. Przeciwnie, skarg na przewlekłość, a tym samym wypłat ze Skarbu Państwa dla ofiar opieszałości jest więcej.

Nasi klienci często kontaktują się z nami, gdy oni sami lub ich pracownicy otrzymają wezwanie na przesłuchanie. Często nie wiedzą, dlaczego zostali wezwani. Pytają, jak mogliby się uzyskać informacje, czego dotyczy dana sprawa. Chcieliby wiedzieć, jak takie prze­słuchanie przebiega i jakie są ich prawa i obowiązki.

6 czerwca br. weszła w życie kolejna nowelizacja Prawa farmaceutycznego. Jej celem jest ograniczenie zjawiska braku dostępności leków. Według twórców zmian tylko surowsze kary i szersza niż dotychczas penalizacja mogą ograniczyć niepożądane zjawisko tzw. odwróconego łańcucha dystrybucji. Pierwsze komentarze dotyczące tych zmian pokazują jednak, że sama groźba kar może nie wystarczyć dla osiągnięcia ww. celu. Nie od dziś bowiem wiadomo, że to nieuchronność kary stanowi wykładnik skuteczności polityki karnej.

Procedowana aktualnie w Sejmie nowa ustawa o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych wymusi nowe spojrzenie na instytucje prawa karnego. Pewne środki, zdawałoby się, że właściwe tylko w odniesieniu do jednostek, będą musiały ulec przeorientowaniu na podmioty zbiorowe. To one po wejściu w życie ww. przepisów mają znajdować się w centrum zainteresowania organów ścigania. Nowe spojrzenie będzie dotyczyło m.in. prowokacji policyjnej (kontrolowanego wręczenia łapówki), którą dziś często stosuje się przeciwko przedsiębiorcom.