Cyprian Herl | Co do zasady

Procedura self-cleaning opisana w art. 24 ust. 8 p.z.p. pozwala ubiegać się o zamówienie pomimo wystąpienia okoliczności, które mogłyby być oceniane jako przesłanki wykluczenia. Jakie dowody powinni jednak przedstawić wykonawcy w ramach samooczyszczenia, aby były one skuteczne? W niedawnym wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z 31 lipca 2020 r. (KIO 1248/20) zaznaczono, że wykonawcy zobowiązani są nie tylko wykazać podjęte działania kadrowe, organizacyjne czy techniczne, ale też udowodnić, że działania te będą przeciwdziałać w przyszłości powstaniu podobnych uchybień.

Dokumentacja składana przez wykonawców w trakcie postępowania o udzielenie zamówienia zawiera czasem błędy lub braki budzące wątpliwości zamawiającego. Pozwala je wyjaśnić art. 26 ust. 3 p.z.p. stanowiący ukłon ustawodawcy w stronę wykonawców. W doktrynie i orzecznictwie zastanawiano się nieraz, jak korzystać z tego przepisu. Ważnym głosem w tej dyskusji jest niedawny wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 30 lipca 2020 r. (KIO 1598/20).

W myśl zasady przejrzystości postępowania i uczciwej konkurencji wykonawcy powinni być transparentni i przedstawiać zamawiającym rzetelne informacje, odpowiadając na pytania w JEDZ i udzielając pełnych wyjaśnień. W dobrze pojętym interesie wykonawców leży podanie wszystkich okoliczności pozwalających zamawiającym na ocenę ich rzetelności. Nie jest to jednak takie oczywiste, co pokazuje wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 18 czerwca 2020 r. (KIO 706/20), dotyczący udzielenia odpowiedzi w JEDZ niezgodnie z prawdą.

Jawne i prawidłowe przeprowadzenie procedury otwarcia ofert jest jedną z gwarancji należytego prowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia. Co jednak gdy w oczach wykonawcy otwarcie ofert nie zostało przeprowadzone w sposób należyty? Właściwą drogą jest tu odwołanie się do KIO, jednak wykonawca musi należycie wykazać nieprawidłowości i ich wpływ na wynik postępowania. Czy w sprawie, która była przedmiotem wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z 8 czerwca 2020 r. (KIO 1054/20), wykonawca sprostał tym obowiązkom?

Czy celem wezwania do złożenia wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej ceny może być uzyskanie od wykonawcy informacji pozwalających sprawdzić zgodność jego oferty z SIWZ? Jakich obowiązków musi dochować zamawiający i kiedy może wezwać do złożenia wyjaśnień? Odpowiedzi na te pytania znalazły się w wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z 16 czerwca 2020 r. (KIO 709/20, 715/20). KIO wzięła w nim pod uwagę szczególny cel wezwania do złożenia wyjaśnień.

Wskutek pandemii wiele planowanych i istniejących kontraktów zostało sparaliżowanych. Niepewna sytuacja zmusza strony zamówień publicznych do zaprzestania wykonywania kontraktów lub przynajmniej powoduje utrudnienia w ich wykonywaniu. Czy w tej sytuacji można zmodyfikować umowę? Czy trzeba się liczyć z koniecznością zapłaty kar umownych i odszkodowania? Obecnie sytuacja wygląda już nieco inaczej niż na początku pandemii.

Decyzja o unieważnieniu postępowania na podstawie art. 93 p.z.p. musi być należycie uzasadniona, ponieważ stanowi wyjątek od zasady prowadzenia postępowania w celu zawarcia umowy o zamówienie publiczne. Zdaniem Krajowej Izby Odwoławczej negatywne skutki epidemii COVID-19, które spowodowały zamrożenie planów inwestycyjnych zamawiających oraz trudną sytuację kadrową, finansową oraz gospodarczą, są zdecydowanie wystarczające, aby unieważnić postępowanie zamówieniowe na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 6 p.z.p. (wyrok z 23 czerwca 2020 r., KIO 892/20).

Zasada przejrzystości jest jednym z fundamentów postępowania o udzielenie zamówienia. Zgodnie z art. 92 ust. 1 p.z.p. zamawiający, dokonując wyboru najkorzystniejszej oferty, zamieszcza uzasadnienie swojej decyzji. W praktyce wykonawcy nie zawsze mają to zagwarantowane, ponieważ zdarza się, że zamawiający unikają sporządzenia uzasadnienia, nie podając powodów swoich decyzji. Sytuacja taka stała się przedmiotem wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z 23 stycznia 2020 r. (KIO 43/20).

Ograniczone możliwości budżetowe zamawiającego są kluczowym czynnikiem warunkującym zdolność udzielenia zamówienia. Złożone oferty często przekraczają kwotę przeznaczoną na zamówienie. Zamawiający może wtedy zwiększyć budżet, jednak czy zawsze powinien brać taką możliwość pod uwagę? Odpowiedź na to pytanie znajdziemy w wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z 2 marca 2020 r. (KIO 292/20).

Na rynku zamówień publicznych coraz bardziej zwraca się uwagę na mikro-, małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP), bardzo istotne dla rozwoju polskiej gospodarki. Doceniając tę rolę mniejszych wykonawców, zamawiający mógłby zechcieć korzystniej potraktować ich w SIWZ. Jednak czy takie wsparcie dla MŚP jest dopuszczalne w zamówieniach publicznych z perspektywy zasady uczciwej konkurencji? Odpowiedź na to pytanie znalazła się w wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z 13 marca 2020 r. (KIO 465/20).

Wykonawcy, którzy startują w postępowaniu zamówieniowym, muszą wiedzieć, jakie fundusze przeznaczył zamawiający na realizację zamówienia. Dzięki ujawnieniu budżetu zamawiającego mogą podjąć decyzję o złożeniu oferty i odpowiednio wycenić swoją pracę. Kiedy jednak zamawiający jest zobowiązany do upublicznienia kwoty przeznaczonej na zamówienie? Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z 24 stycznia 2020 r. (KIO 83/20) rozwiała wątpliwości w tym zakresie.

Zgodnie z art. 22d ust. 2 ustawy p.z.p. zamawiający ma prawo, na każdym etapie postępowania, uznać, że wykonawca nie posiada wymaganych zdolności, jeżeli zaangażowanie zasobów technicznych lub zawodowych wykonawcy w inne przedsięwzięcia gospodarcze może mieć negatywny wpływ na realizację zamówienia. W jaki sposób zamawiający może właściwie skorzystać z tego uprawnienia, aby zabezpieczyć należytą realizację zamówienia, ale nie naruszyć interesów wykonawcy? Na te i inne pytania odpowiada Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z dnia 3 lutego 2020 r. (KIO 105/20).